Kalit so‘zlar
eksport
sanoat
regression model
logarifm
geteroskedatlik
Qanday qilib iqtibos keltirish mumkin
Abstrak
Ushbu maqola ekonometrik modellar yordamida toʻgʻridan toʻgʻri xorijiy investitsiyalar (TTXI)ning mamlakat eksport salohiyatiga ta’sirini oʻrganadi. U toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalar oqimining mamlakatning xalqaro bozorlarga tovar va xizmatlarni eksport qilish qobiliyatiga qanday ta’sir qilishini tushunishga qaratilgan. Tadqiqotda toʻgʻridan toʻgʻri xorijiy investitsiyalar va eksport vakolatlari oʻrtasidagi munosabatlarni tahlil qilish uchun ekonometrik usullar qoʻllaniladi, bunda toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalar mamlakatning eksport imkoniyatlarini oshirishga qanchalik hissa qoʻshishi oʻrganiladi. Ushbu munosabatlarni oʻrganib, tadqiqot toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalar eksport vakolatiga ta’sir qilish mexanizmlarini, jumladan, texnologiyalarni uzatish, bozorga kirish, mahsuldorlikni oshirish va ta’minot zanjiri integratsiyasini aniqlashga intiladi. Empirik tahlil va modelni baholash orqali tadqiqot toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalarning eksport koʻrsatkichlariga ta’sirini aniqlash va bu munosabatlarni boshqaradigan asosiy omillarni aniqlashga qaratilgan. Maqola toʻgʻridan toʻgʻri xorijiy investitsiyalar va eksport salohiyati oʻrtasidagi bogʻliqlik haqida empirik dalillar va nazariy tushunchalarni taqdim etish orqali mavjud adabiyotlarga hissa qoʻshadi. U eksport dinamikasini shakllantirishda toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalarning oʻrni haqidagi bilimlardagi boʻshliqlarni koʻrib chiqadi va siyosatchilar, investorlar va savdo va investitsiya siyosatini ishlab chiqish bilan shugʻullanuvchi manfaatdor tomonlar uchun qimmatli natijalarni taqdim etadi. Uslubiy jihatdan tadqiqot model spetsifikatsiyasi, ma’lumotlarni yigʻish va statistik tahlilga qat’iy yondashuvni qoʻllaydi. U toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalar va eksport salohiyati oʻrtasidagi sabab-oqibat munosabatlarini baholash uchun tortishish modellari, panel ma’lumotlar regressiyasi va vaqt seriyasi tahlili kabi ekonometrik modellardan foydalanadi. Ma’lumotlar manbalariga milliy hisoblar, savdo statistikasi, xorijiy investitsiyalar ma’lumotlari va bir nechta mamlakatlar yoki mintaqalarning boshqa tegishli iqtisodiy koʻrsatkichlari kiradi. Tadqiqot natijalari savdoni ragʻbatlantirish, investitsiyalarni jalb qilish va eksportni rivojlantirish sohalarida dalillarga asoslangan qarorlar qabul qilish va siyosatni shakllantirish uchun ma’lumot berishi kutilmoqda. Toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalarning eksport vakolatiga ta’sirini yoritib, tadqiqot eksport raqobatbardoshligini oshirish, iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirish va barqaror rivojlanish uchun xorijiy investitsiyalar foydasini maksimal darajada oshirish strategiyalari haqida tushuncha beradi.
Xulosa qilib aytganda, ushbu maqolada ekonometrik modellardan foydalangan holda, toʻgʻridan toʻgʻri xorijiy investitsiyalar va eksport salohiyati oʻrtasidagi munosabatlar har tomonlama tahlil qilinadi. Empirik tadqiqotlar va nazariy munozaralar orqali tadqiqot xalqaro savdo va investitsiyalar dinamikasini tushunishimizga yordam beradi hamda eksportga asoslangan oʻsish va iqtisodiy rivojlanish uchun toʻgʻridan toʻgʻri investitsiyalardan foydalanishga intilayotgan siyosatchilar va amaliyotchilar uchun qimmatli koʻrsatmalar beradi. Ushbu maqolada 22 yillik Oʻzbekistonga kiritilgan xorijiy kapital va eksport salohiyati ma’lumotlari “world open bank” ma’lumotlar bazasidan olingan. https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators
Bibliografik manbalar
Kapoor K. and Arora R. Impact of outward FDI on exports: a theoretical and empirical review, Transnational Corporations Review, 2022, doi: 10.1080/19186444.2022.2040346.
Uddin M.M.M., Sharif T., Islam A.R.M., and Abedin M.Z., Moderating impact of FDI on the growth-environment nexus in the pre-COVID-19 eras, Res Int Bus Finance, vol. 67, Jan. 2024, doi: 10.1016/j.ribaf.2023.102114.
Chawla I. and Kumar N. FDI, international trade and global value chains (GVCs): India`s GVC participation, position and value capture, Asia and the Global Economy, vol. 3, no. 2, p. 100071, Jul. 2023, doi: 10.1016/j.aglobe.2023.100071.
Gu G.W. and Hale G. Climate risks and FDI, J Int Econ, vol. 146, Dec. 2023, doi: 10.1016/j.jinteco.2023.103731.
Zaman G. and Vasile V. Macroeconomic Impact of FDI in Romania, Procedia Economics and Finance, vol. 3, pp. 3-11, 2012, doi: 10.1016/s2212-5671(12)00113-x.
Crescenzi R., Di Cataldo M., and Giua M. FDI inflows in Europe: Does investment promotion work?, J Int Econ, vol. 132, Sep. 2021, doi: 10.1016/j.jinteco.2021.103497.
Basılgan M. and Seha Akman A. AN EMPIRICAL ANALYSIS ON THE IMPACT OF THE FOREIGN DIRECT INVESTMENTS ON EXPORT PERFORMANCE: TURKEY CASE, Online, 2019.
Maza A. and Gutiérrez-Portilla P. Outward FDI and exports relation: A heterogeneous panel approach dealing with cross-sectional dependence, International Economics, vol. 170, pp. 174-189, Aug. 2022, doi: 10.1016/j.inteco.2022.04.002.
Lazarov D. and Petreski G. Export Complexity and Economic Growth: Empirical Analysis for Selected CEE Countries, Croatian Economic Survey, vol. 25, no. 2, pp. 41-65, Dec. 2023, doi: 10.15179/ces.25.2.2.
Böschemeier J. and Jochem A. The effect of foreign carbon prices on German outward FDI, Econ Lett, vol. 234, p. 111499, Jan. 2024, doi: 10.1016/j.econlet.2023.111499.
Zaman G. and Vasile V. Macroeconomic Impact of FDI in Romania, Procedia Economics and Finance, vol. 3, pp. 3-11, 2012, doi: 10.1016/s2212-5671(12)00113-x.
Kapoor K. and Arora R. Impact of outward FDI on exports: a theoretical and empirical review, Transnational Corporations Review, 2022, doi: 10.1080/19186444.2022.2040346.
Aurangzeb Z. and Stengos T., The role of Foreign Direct Investment (FDI) in a dualistic growth framework: A smooth coefficient semi-parametric approach, Borsa Istanbul Review, vol. 14, no. 3. Borsa Istanbul Anonim Sirketi, pp. 133-144, Sep. 01, 2014. doi: 10.1016/j.bir.2014.06.004.
Blomström, M., & Kokko, A. (2003). The Economics of Foreign Direct Investment Incentives. NBER Working Paper Series.
Görg, H., & Greenaway, D. (2004). Much Ado About Nothing? Do Domestic Firms Really Benefit from Foreign Direct Investment? The World Bank Research Observer, 19(2), 171-197.
Yeaple, S.R. (2003). The Complex Integration Strategies of Multinationals and Cross Country Dependencies in the Structure of Foreign Direct Investment. Journal of International Economics, 60(2), 293-314.
Goldberg, P.K., & Klein, M.W. (2016). Product Diversification in Export Markets. Journal of International Economics, 99, 179-196.
Agosin, M.R., & Mayer, R. (2000). Foreign Investment in Developing Countries: Does it Crowd in Domestic Investment? UNCTAD Discussion Paper Series.
United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). (2018). World Investment Report. United Nations Publications.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlim