https://cedr.tsue.uz/index.php/journal/issue/feedIqtisodiyot va taʼlim2024-03-04T12:54:00+00:00Редация[email protected]Open Journal SystemsИқтисодиёт ва таълимhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1467ZARAFSHON IQTISODIY MINTAQASI ILMIY-TEXNIKAVIY SALOHIYATI VA INNOVATSIYALAR RIVOJLANISHI KO`RSATKICHLARINI OMILLI TAHLIL QILISH2024-03-03T06:59:38+00:00Dilnoza Raximova[email protected]<p>Zamonaviy taraqqiyotning global voqe`ligi sifatida innovatsiyalar jamiyat va iqtisodiy<br>taraqqiyotning asosi hisoblanadi. Xususan, turli xil jozibadorlikka ega hududlarning innovatsiyalar kontseptsiyasi<br>mahalliy rivojlanish strategiyalarini shakllantirish va barqaror o‘sishni rag'batlantirishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi.<br>Ushbu hududlarda ilmiy-texnik salohiyatni innovatsion rivojlantirish taraqqiyot sari yo‘lda asosiy ustunni tashkil<br>etadi. Ushbu maqolada Zarafshon mintaqasining ilmiy-texnik salohiyati va innovatsiyalar rivojlanishi<br>ko`rsatkichlari tahlil qilinib, mintaqada ilmiy-innovatsion salohiyatni oshirish bo`yicha taklif va tavsiyalar ishlab<br>chiqilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1468SHAHAR AGLOMERATSIYASI MINTAQAVIY SIYOSAT VOSITASI SIFATIDA2024-03-03T07:05:19+00:00Yulduz Salimova[email protected]<p>Zamonaviy sharoitda shahar aglomeratsiyasining faoliyati va rivojlanishiga qiziqish ortib<br>bormoqda. Shaharning iqtisodiy chegaralarining kengayishi bilan bog'liq shaharlar va ularning shahar atrofidagi<br>hududlarini muvofiqlashtirilgan rivojlantirishning dolzarbligi ortib bormoqda. Bu esa, nazariy jihatdan tadqiqot<br>o’tqazishiga zarurat tug'diradi. Aglomeratsiyalarning rivojlanishini o'rganish O‘zbekiston Respublikasining hududiy<br>rivojlanishining hududiy tabaqalanish, past sanoatlashtirish, past investitsion jozibadorlik kabi mavjud<br>muammolari mintaqaviy siyosatning natijasi bo‘lib, shaharsozlik va aglomeratsiya jarayonlarini boshqarish<br>muammosini dolzarblashtiradi, ularni hal etish bu borada nazariy asosni talab qiladi.<br>Maqolada aglomeratsiya jarayonini o‘rganishga turlicha yondashuvlarni hisobga olgan holda, shahar<br>aglomeratsiyalarining shakllanishi va rivojlanishining nazariy asoslari ko‘rsatilgan. Ushbu jarayonning aniqlangan<br>turli ta'siridan kelib chiqqan holda, muallifning "shahar aglomeratsiyasi" tushunchasiga ta'rifi hududlarning<br>mintaqaviy rivojlanishi bilan birgalikda berilgan. Ushbu jarayonning asosiy bosqichlari tavsiflanadi va shahar<br>aglomeratsiyasi jarayonida yuzaga keladigan, uning hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga ta'sirini<br>belgilaydigan ta'sirlar belgilanadi</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1472АСОСИЙ ФОНДЛАР ВА ОБЪЕКТЛАР МОЛ-МУЛКИНИ БАҲОЛАШНИНГ НОАНИҚЛИК ОРАЛИҒИНИ АНИҚЛАШ МЕТОДОЛОГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ АСОСЛАРИ2024-03-03T07:28:54+00:00Одилжон Рихсимбаев[email protected]<p>Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикасининг ягона миллий баҳолаш стандарти VI<br>бўлим, баҳолаш ёндашувлари ва усуллари (6-сонли МБС)га асосан, корхона мол-мулки ва асосий<br>фондларини баҳолашда қиёсий таҳлили, баҳолаш натижаси қийматлари диапазонининг чегаралари<br>сифатида ифодаланган баҳолаш натижасининг ноаниқлиги рақамли тавсифига нисбатан баҳоловчи<br>юқори даражадаги ишонч билан баҳоланган мулкнинг бозор қиймати ҳисоблаш натижалари<br>мулоҳазалари кўриб чиқилади. Бундай мулоҳазаларни шакллантиришнинг табиий усули – RICS<br>стандартларида кўрсатилганидек, тегишли чегараларнинг математик моделлари ифодаланади.<br>Шунингдек, бозор маълумотлари асосида ноаниқлик оралиғи чегараларини ҳисоблаш мумкин бўлган<br>баҳолашга қиёсий ёндашув усуллари келтирилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1411ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРНИНГ РАҚОБАТГА ҚАРШИ ХАТТИ-ҲАРАКАТЛАРИ НАМОЁН БЎЛИШИНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ2024-03-01T10:15:08+00:00Ўғилой Абдулазизова[email protected]<p>Мамлакатларнинг ривожланишини тадбиркорлик, рақобат ва савдо эркинлигини давлат ҳимоясисиз тасаввур қилиб бўлмайди. Давлатнинг монополияга қарши фаолияти ана шу иқтисодий эркинликларни ҳимоя қилишга ва бунинг учун зарур институтларни яратишга қаратилган. Иқтисодиёт ўтиш давридаги мамлакатларда монополияга қарши аниқ вазифалар ҳал этилиб, унинг мақсадларини иқтисодий ҳаёт ҳақиқати билан доимий таққослаш амалга оширилади. Иқтисодий тизим бозор хусусиятларига эга бўлиши билан рақобатни ҳимоя қилиш тушунчаси ва иқтисодиётга монополияга қарши таъсир характери ўзгаради. Ушбу мақолада биз тадбиркорлик субъектларининг рақобатга қарши хатти-ҳаракатларининг назарий асосларини кўриб чиқдик.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1455ТУРИЗМ КОРХОНАЛАРИ ИНВЕСТИЦИОН ФАОЛИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ХУСУСИЯТЛАРИ2024-03-03T05:40:45+00:00Жаҳонгир Гадаев[email protected]<p>Мақола туризм корхоналари инвестицион фаолиятини шакллантириш<br>хусусиятларига бағишланган бўлиб, унда туризм корхоналарининг инвестиция фолиятини тартибга<br>солиш усуллари долзарб мақсадларга йўналтирилиши, инвестиция фаолиятини молиялаштиришни<br>такомиллаштиришнинг амалдаги ҳолати таҳлили, туризм корхоналарининг инвестиция фаолиятини<br>давлат томонидан тартибга солиш бўйича таклиф ва тавсиялар келтирилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1456SAMARQANDDA AGROTURIZM VA QISHLOQ JAMOATLARINI RIVOJLANTIRISH2024-03-03T05:45:49+00:00Nodir Anvarov[email protected]<p>Samarqanddagi agroturizm - turizm sohasidagi qishloq jamoalarini rivojlantirishga<br>qaratilgan innovatsion yo‘nalishdir. Ushbu tashabbus nafaqat mahalliy iqtisodiy o‘sishga yordam beradi, balki<br>mintaqaning noyob madaniy va tarixiy an’analarini saqlashga yordam beradi. Agroturizm sayyohlarga an’anaviy<br>dehqonchilik usullarini o‘rganish, mahalliy oshxona va tabiatdan bahramand bo‘lish, qishloq jamoalarining<br>kundalik hayotida ishtirok etish imkoniyatini beradi. Bunday yondashuv qishloq joylarida infratuzilmani<br>yaxshilashga yordam beradi va O‘zbekistonda turizmni barqaror rivojlantirishning asosiy elementi hisoblanadi</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1457ЎЗБЕКИСТОНДА СОҒЛОМЛАШТИРИШ ТУРИЗМИ ФАОЛИЯТИНИ ИНТЕГРАЦИЯЛАШГАН БОШҚАРИШ КОНЦЕПЦИЯСИ ОРҚАЛИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ2024-03-03T05:51:09+00:00Азизбек Ғофуров[email protected]<p>Мақолада соғломлаштириш туризми фаолиятида интеграциялашган бошқариш<br>концепциясини амалга ошириш юзасидан фаолият самарадорлиги ўрганилган. Тадқиқот жараёнида<br>соғломлаштириш туризми фаолиятининг умумий тузилиши, фаолиятнинг кўлам таксономияси,<br>соғломлаштириш туризми фаолиятининг ҳудудий иерархияси ҳамда соғломлаштириш муассасаларидаги<br>стратегик ўзгаришларни интеграциялашни бошқариш жараёни тадқиқотлар асосида ишлаб чиқилган<br>ва улардан амалиётда фойдаланиш услубиёти асосланган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1458MILLIY BRENDING “YANGI O‘ZBEKISTON” IMIJINI SHAKLLANTIRISH VOSITASI SIFATIDA2024-03-03T05:56:26+00:00Nargiza Achilova[email protected]<p>Ushbu maqolada mamlakatlar milliy brendining geosiyosiy va iqtisodiy ahamiyati; milliy<br>brendning mamlakat imidjiga ta’siri va ushbu masalaning O‘zbekiston uchun ahamiyati ko’rib chiqilgan,<br>shuningdek O‘zbekiston geosiyosiy imidjining SWOT-tahlili keltirilgan va milliy brending vositalaridan foydalangan<br>holda jahon hamjamiyatida mamlakat imijini yaxshilash bo‘yicha takliflar ishlab berilgan.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1460БИЗНЕСНИ ТУГАТИШ: ТУГАТИШ МАССАСИ ВА УНИ ШАКЛЛАНТИРИШ БОСҚИЧЛАРИ2024-03-03T06:08:36+00:00Раджапбай Дусмуратов[email protected]Икрам Давлетов[email protected]<p>Мақолада бизнесни тугатиш жараёнига оид илмий атамалар, хусусан “тугатиш<br>массаси” тушунчасининг назарий таҳлили ҳамда уни тугатилаётган корхонада шакллантириш<br>масалаларига бағишланган. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ҳамда амалиёт маълумотларини таҳлил<br>қилиш асосида банкрот корхонанинг тугатиш массасини шакллантириш жараёнлари аниқлаштирилган<br>ҳамда уни босқичларга ажратиш таклиф қилинган. Шунингдек тугатиш массасини шакллантиришнинг<br>ҳар бир босқичида амалга ошириладиган ишлар аниқлаштирилган. Тўловга лаёқатсиз корхонани<br>тугатишда инвентаризация ўтказиш ва тугатиш массасини шакллантиришнинг умумий алгортми<br>ишлаб чиқилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1461O‘ZBEKISTON IQTISODIYOTI SHAROITIDA BIZNESNI BAHOLASH MUAMMOLARI: USLUBIY VA TARMOQ JIHATLARI2024-03-03T06:15:30+00:00Sayyora Qosimova[email protected]<p>Maqolada biznesni baholash bilan bog‘liq uslubiy muammolar ko‘rib chiqiladi. Muallif<br>“zamonaviy sharoitda baholash jarayonida biznesni ikkita asosni o‘z ichiga olgan tizim sifatida ko‘rib chiqish<br>kerak” degan taxminga asoslanadi: kompaniya mulkiy kompleks sifatida va shu bilan birga, biznesning moddiy<br>asosi hamda biznesning o‘zi ma’lum bir texnik, ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda amalga oshiriladigan muayyan<br>iqtisodiy faoliyat sifatida. Shu bilan birga, biznesni faoliyat sifatida baholashda ushbu faoliyatning iqtisodiy<br>tizimlarning texnologik rivojlanishi jarayonida o‘zgarib turadigan tarmoq istiqbollarini hisobga olish zarurligi<br>ko‘rsatilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1462МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЙ БАРҚАРОРЛИКНИ ТАЪМИНЛАШДА КИЧИК БИЗНЕС СУБЪЕКТЛАРИНИ ИНВЕСТИЦИЯЛАШНИНГ АҲАМИЯТЛИ ТОМОНЛАРИ2024-03-03T06:26:58+00:00Дилобар Рузиева[email protected]<p>Ушбу мақолада мамлакат иқтисодиётида кичик бизнес субъектларининг ўрни, уларга<br>яратилган имкониятлар, иқтисодий ўсиш суръатларини оширишга таъсири, кичик бизнес субъектлари<br>фаолияти йирик ишлаб чиқариш корхоналарига нисбатан иқтисодий-ижтимоий жиҳатдан устунлик<br>даражаси ва миллий иқтисодий барқарорликни таъминлашда кичик бизнес субъектларини<br>инвестициялашнинг аҳамиятли томонлари келтирилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1463KICHIK BIZNES VA TADBIRKORLIK SUB'EKTLARIDA BIZNES JARAYONLARINI TO‘G‘RI BAHOLASH VA TASHKIL ETISHNING USLUBIY VA RAQAMLI ASOSLARI2024-03-03T06:33:37+00:00Tolib Nutfulloev[email protected]<p>Maqolada o‘rganilayotgan ilmiy materiallar asosida biznes jarayonlarini tashkil etishning<br>metodologik asoslari ko‘rib chiqiladi, ular hozirgi kunda biznesda qo‘llaniladigan strategiyalar to‘g‘risida ma'lumot<br>beradi. sifat va miqdoriy jihatdan tahlil qilinadi. To‘g‘ri o‘tkazilgan metodologik tahlil natijasida to‘siqlarni bartaraf<br>etish, korxonadagi jarayonlarni samarali tashkil etish va ularga sub’yektiv baho berish, ularni takomillashtirish<br>tartibini aniqlash imkoniyati paydo bo'ladi. Bundan tashqari, ushbu maqola raqamli texnologiyalar va<br>boshqaruvning yangi usullarini qo‘llash biznesga qanday yordam berishiga bag‘ishlangan. Bularning barchasi<br>bugungi shiddatli raqobat sharoitida tadbirkorlar uchun muvaffaqiyat omili bo‘lib xizmat qilmoqda</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1464ЎЗБЕКИСТОНДА АЁЛЛАРНИ ТАДБИРКОРЛИККА КЕНГ ЖАЛБ ҚИЛИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ ЖИХАТЛАРИ2024-03-03T06:41:09+00:00Субҳинигор Саидова[email protected]<p>Мақолада Ўзбекистонда аёлларни тадбиркорликка кенг жалб қилишнинг ҳуқуқий<br>жиҳатлари ёритилган. Шу билан бирга, бу жараёндаги мавжуд муаммолар, уларни бартараф этиш<br>йўллари, аёллар тадбиркорлигини молиявий қўллаб-қувватлаш бўйича амалдаги механизмни<br>такомиллаштириш йўналишлари ёритилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1465KICHIK VA O'RTA BIZNES SEKTORINING MAMLAKAT IQTISODIY RIVOJLANISHINI RAG'BATLANTIRISHDAGI AHAMIYATI2024-03-03T06:47:16+00:00Nursuluv Tuganbekova[email protected]<p>Ushbu maqola mamlakatda kichik va O'rta korxonalar (ko'k) o'sishini rag'batlantirishning<br>ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatini o'rganadi. Unda ushbu sohada davlat tomonidan yordam ko'rsatish zarurligi<br>muhokama qilinadi, iqtisodiyotning turli sohalaridagi kichik biznes uchun muhim ko'rsatkichlar yoritiladi,<br>O'zbekiston Respublikasida tadbirkorlikni rivojlantirishga bag'ishlangan davlat jamg'armasining operatsion<br>sohalari o'rganiladi va O'zbekistonning yangi strategiyasi doirasida ko'b taraqqiyotini rag'batlantirishga<br>qaratilgan asosiy tashabbuslar bayon etiladi.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1438АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИНИ ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БОЗОРИДАН МОЛИЯВИЙ РЕСУРСЛАР ЖАЛБ ҚИЛИШНИНГ АМАЛДАГИ ҲОЛАТИ ТАҲЛИЛИ2024-03-02T16:10:31+00:00Мухаммад Абдубоқиев[email protected]<p>Мақолада акциядорлик жамиятлари томонидан қимматли қоғозлар бозоридан<br>молиявий ресурслар жалб қилишнинг иқтисодий аҳамияти ва долзарблиги баён этилган. Хорижий ва<br>мамлакатимиз иқтисодчи олимларининг соҳага доир тадқиқотлари бўйича маълумотлар келтирилган.<br>Кейинги йилларда акциядорлик жамиятларининг қимматли қоғозлар бозоридаги иштироки ва унинг<br>тенденциялари таҳлил қилинган. Шунингдек, амалга оширилган тадқиқот натижаларидан келиб чиққан<br>ҳолда акциядорлик жамиятлари томонидан қимматли қоғозлар бозоридан молиявий ресурслар жалб<br>қилиш амалиётини такомиллаштиришга доир хулосалари келтирилган.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1439AKSIYADORLIK JAMIYATLARIDA BALANSLANGAN KO‘RSATKICHLAR TIZIMINING KONTSEPTUAL VA NAZARIY ASOSLARI2024-03-02T16:36:57+00:00Ibroximjon Tursunaliyev[email protected]<p>Ushbu maqolaning maqsadi balanslangan ko‘rsatkichlar tizimi kontseptsiyasini o‘rganish va<br>kontseptsiyaning nazariy sharhini berishdir. Hali rivojlanishning dastlabki bosqichida bo‘lgan balanslangan<br>ko‘rsatkichlar tizimi kontseptsiyasi kompaniyaning umumiy faoliyatini baholash uchun tegishli ko‘rsatkichlarni<br>tanlash qobiliyati tufayli yaqinda katta e’tiborga sazovor bo‘ldi. Bu qisman samaradorlikni baholashga an’anaviy<br>yondashuvning kamchiliklari bilan mos keladi, bunda samaradorlik faqat moliyaviy ko‘rsatkichlar yordamida<br>baholanadi. Bir qator nashrlar, davriy nashrlar va veb-saytlardan ma'lumotlar to‘plangan. Xulosa shuni<br>ko‘rsatadiki, balanslangan ko‘rsatkichlar tizimi biznesning barcha jihatlarini hisobga oladigan va strategik<br>yo‘naltirilganlik va tashqi raqobat muhiti bilan boshqariladigan samaradorlikni boshqarish va o‘lchash uchun<br>kompleks va moslashuvchan yondashuvdir. Balanslangan ko‘rsatkichlar tizimi doirasida istiqbollar va o‘lchovlar<br>sanoatdan sanoatga, kompaniyadan firmaga yoki tashkilotning strategik maqsadlari, qarashlari yoki missiyasiga<br>qarab farq qilishi mumkin</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1440ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРДА МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАР ҲИСОБИНИ ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАР АСОСИДА ТАШКИЛ ЭТИШ ТАРТИБИ2024-03-02T16:41:47+00:00Рустам Холпўлотов[email protected]<p>Мақолада хўжалик юритувчи субъектларда молиявий инструментлар ҳисобини тан<br>олиш уни, бухгалтерияда тан олиш, унинг таркибий қисмлари ҳамда молиявий ҳисоботда акс эттириш<br>тартиби очиб берилган. Бутун дунё бўйлаб сўнгги йилларда молиявий бозорларда молиявий<br>инструментлар хилма-хиллиги ва мураккаблиги кескин ўсиб бормоқда. Молиявий инструментлар учун<br>бухгалтерия ҳисоби амалиётида муаммо бўлиб ҳисобланади ва шунинг учун халқаро стандартлардан кенг<br>фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларини тизимида молиявий<br>инструментлар мавзуси энг қийин деб ҳисобланади</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1441СОЛИҚ МУНОСАБАТЛАРИНИ МОДИФИКАЦИЯЛАШ ОРҚАЛИ СОЛИҚ ТИЗИМИ БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ2024-03-02T16:48:49+00:00Зариф Ахроров[email protected]<p>Иқтисодий адабиётларда солиқларнинг моҳияти ва давлат даромадларини ташкил<br>этишдаги ўрни кўп маротаба тадқиқ қилинганига қарамай, солиқларнинг жамият ҳаётидаги таъсири<br>ҳамда иқтисодий ўсишдаги ўрни, солиқ муносабатларини модификация қилиш борасида баҳсли<br>мунозаралар кўп учрайди. Мазкур мақола давлат ва жамиятда амалга ошириладиган солиқ<br>муносабатларини модификациялаш, солиқ тизимидаги муносабатларни модификациялаш орқали<br>барқарорлигини таъминлашга бағишланган. Ушбу мақолада солиқлар муносабатларининг жамиятдаги<br>таъсири тўғрисидаги вазиятлар таҳлили акс эттирилган бўлиб, давлат ва жамият ўртасидаги солиқ<br>муносабатларини ўзаро мувофиқлаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар шакллантирилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1442ELEKTRОN TIJОRАTDА “BUY-SIDE” HАMDА “SELL-SIDE” TIZIMLАRINING O‘RNI VА АHАMIYАTI2024-03-02T16:53:47+00:00Sаnjаr Bоbоqulоv[email protected]Shоxrux Djurаkulоv[email protected]<p>Ushbu mаqоlаdа muаlliflаr rаqаmli iqtisоdiyоtgа o‘tish shаrоitidа tаrmоq vа<br>sоhаlаrdа elektrоn tijоrаtning rivоjlаnishi, elektrоn tijоrаtdа qimmаtli qоg‘оzlаr bоzоri hаmdа elektrоn<br>tijоrаtdа “buy-side” vа “sell-side” tizimlаri fаоliyаtining аhаmiyаti, uni rivоjlаntirish, qo‘llаb-quvvаtlаsh<br>hаmdа yаnаdа tаkоmillаshtirish bo‘yichа tаdqiqоtlаr оlib bоrgаn. Shuningdek, “buy-side” vа “sell-side”<br>tizimlаri fаоliyаtini rivоjlаntirishgа оid tаklif vа tаvsiyаlаr ishlаb chiqqаn</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1443YASHIL IQTISODIYOT TIZIMIGA O‘TISH SHAROITIDA SOLIQ INSTRUMENTLARINING AHAMIYATI2024-03-02T17:01:14+00:00Madina Yuldasheva[email protected]<p>Mazkur maqola jahon mamlakatlarining yashil iqtisodiyotga o‘tish jarayonlarida soliq<br>instrumentlarining ahamiyatini tahlil qiladi. Bunda iqlim o‘zgarishi zamonaviy jamiyatimizning asosiy<br>muammolaridan biridir. Yashil iqtisodiyotga o‘tishda soliq instrumentlari alohida ahamiyatga ega. Chunki<br>mamlakatlar soliq tizimida atrof-muhit uchun yo‘naltirilgan soliqlarni joriy etish orqali soliqlardan tushgan<br>daromadlarni ekologik sohalarga yo‘naltiradi va atrof-muhitga zarar yetkazuvchi faoliyatni minimallashtiradi.<br>Bunda nafaqat tabiat muhofaza qilinadi, balki mamlakat iqtisodiyotida o‘sish ham rag‘batlantiriladi. Tadqiqot<br>davomida Yevropa mamlakatlari ilg‘or tajribalari hamda Markaziy Osiyo mamlakatlaridagi hozirgi sharoit hamda<br>statistik ma’lumotlari keltirib o‘tilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1448OLIY TА’LIM MUАSSАSАLАRI MОLIYАSINI BОSHQАRISH TIZIMINI TАKОMILLАSHTIRISH2024-03-02T18:04:57+00:00Shohruh Yakubov[email protected]<p>Maqolada oliy ta’lim muassasalari moliyasini boshqarish tizimining asoslari, moliyaviy<br>barqarorlikka erishish maqsadida OTMga investitsiyalar jalb qilish, ularni o‘z-o‘zini moliyalashtirish tizimiga to‘liq<br>o‘tkazish, moliyaviy boshqaruvning ahamiyati, xarajatlarni optimallashtirish yo‘nalishlari va bu borada xorijiy<br>tajribalar tahlil qilindi. OTMlarining moliyaviy tizimini takomillashtirish bo‘yicha tegishli tartibda xulosa va<br>takliflar keltirib o‘tildi.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1449OLIY MA’LUMOTLI MUTAXASSISLARNING SIFATINI OSHIRISHDA KADRLAR TAYYORLASHNING TA’LIM XIZMATLARI MARKETINGI 2024-03-02T18:11:28+00:00G‘ulom Shamanov[email protected]Bobur Saparov[email protected]<p>Mazkur maqolada oliy ta’lim muassasalarida kadrlar tayyorlash tizimini yuqori malakali<br>mutaxassislar bilan ta’minlash, pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy mavqeini oshirish, ta’lim xizmatlari<br>ko‘rsatish bo‘yicha xalqaro standartlarga javob beradigan yuqori malakali, raqobatbardosh mutaxassislarni<br>tayyorlash bo‘yicha chora-tadbirlar umumlashtiriladi. Oliy ma’lumotli mutaxassislarni tayyorlash sifatini oshirish<br>maqsadida o‘qitish xizmatlari tavsiflangan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1450ТАЛАБАЛАРДА КАСБИЙ КОМПЕТЕНЦИЯЛАРИНИ ИНТЕГРАТИВ ЁНДАШУВ АСОСИДА РИВОЖЛАНТИРИШ2024-03-02T18:16:55+00:00Гулнора Мусаханова[email protected]<p>Ушбу мақолада муаллиф томонидан бугунги кунда талабаларнинг касбий<br>компетенцияларини интегратив ёндашув асосида ривожлантиришнинг назарий асосларини ўрганиш<br>борасида амалга оширилаётган ишлар, ушбу жараёнда учраётган муаммолар борасида фикр юритилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1451OLIY TA’LIM XIZMATLARINI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANIB TARG‘IB QILISHDA AXBOROT UZATISH VA O‘ZARO MUNOSABATLAR O‘RNATISH TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISH2024-03-02T18:22:15+00:00Bekjon Musayev[email protected]<p>Ushbu maqolada oliy ta’lim xizmatlarini raqamli texnologiyalardan foydalanib targ‘ib qilishda<br>haqiqiy va potensial iste’molchilarning talab va ehtiyojlarini hisobga olgan holda axborot uzatish va o‘zaro<br>munosabatlar o‘rnatish tizimi takomillashtirilgan.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1452ОЛИЙ ТАЪЛИМ СОҲАСИДА СИФАТ МЕНЕЖМЕНТИ ВА УНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ2024-03-02T18:27:16+00:00Шаҳлохон Ғафурова[email protected]<p>Ушбу мақолада олий таълим муассасаларида “таълим сифати” тушунчаси, таълим<br>сифати менежменти ва унга таъсир этувчи омиллар назарий тадқиқ қилинган. Шунингдек, сифат<br>бошқарувидаги ISO (стандартлаштириш халқаро ташкилоти) ва TQM (умумий сифат менежменти)<br>концепциялари, олий таълим соҳасида сифат менежментининг ўзига хос хусусиятларининг муаллифлик<br>ёндашуви баён қилиниб, таълим соҳасида сифат менежменти назариясига доир таклифлар келтирилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1453TELEKOMMUNIKATSIYA TARMOQLARINING RIVOJLANISH YOʻNALISHLARI2024-03-03T05:30:26+00:00Ulugbek Xusanov[email protected]<p>Ushbu maqolada telekommunikatsiya tizimida aloqa tarmoqlarining oʻrni bayon etilgan.<br>Oʻzbekistonning telekommunikatsiya tizimidagi mavjud aloqa tarmoqlari tarkibi izohlangan. Telekommunikatsiya<br>tarmoqlarining rivojlanish yoʻnalishlari belgilangan va muallif tomonidan xulosalar shakllantirilgan.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1426XALQARO MOLIYAVIY HISOBOT STANDARTLARIGA MUVOFIQ JORIY AKTIVLARNI HISOBGA OLISHNI TAKOMILLASHTIRISH2024-03-02T14:03:56+00:00Dilobar Mavlyanova[email protected]<p>Ushbu maqola 2-sonli Xalqaro moliyaviy hisobot standartining asosiy fikrlarini sharhlaydi va<br>uni amaliy qo'llash masalalarini ko'rib chiqadi. O‘quvchiga yaxshiroq tushuntirish uchun zaxiralarning mohiyatini<br>ochib berish, tayyor mahsulotlar, tovarlar va tugallanmagan ishlab chiqarish tannarxini aniqlash, zaxiralarni<br>baholash, sof sotish narxi va zaxiralarning qadrsizlanishi misollari keltirilgan. Shuningdek, ularning<br>kompaniyaning moliyaviy hisobotlariga ta'siri moliyaviy holat to'g'risidagi hisobot va daromadlar to‘g‘risidagi<br>hisobotdan ko'chirma shaklida aks ettirilgan.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1473ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИНГ ИҚТИСОДИЙ РИВОЖЛАНИШ ДАВРИДА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ СОҲАСИНИНГ ЎРНИ ВА АҲАМИЯТИ, УНИНГ ИҚТИСОДИЙСТАТИСТИК ТАҲЛИЛИ ВА ИСТИҚБOЛЛAPИ2024-03-03T07:35:00+00:00Гулам Эрназаров[email protected]<p>Ушбу мақолада Ўзбекистоннинг янги иқтисодий ривожланиш даврида хизмат<br>кўрсатиш соҳасининг алоҳида аҳамияти, истиқболлари ва ривожланиш тенденциялари ўрганилади.<br>Шунингдек, замонавий инновацион технологиялар асосида хизмат кўрсатиш ва сервис соҳасини<br>ривожлантириш, унинг миллий иқтисодиётдаги салмоғи ва соҳани ривожлантириш орқали янги иш<br>ўринлари яратиш, аҳоли бандлиги ва даромадларини ошириш йўллари статистик таҳлил қилинган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1474“HUDUDGAZTAʼMINOT” AKSIYADORLIK JAMIYATINI TRANFORMATSIYA QILISH OMILLARI VA RIVOJLANISH TENDENSIYALARI2024-03-04T12:54:00+00:00Qaxramon Xusanov[email protected]<p>Ushbu maqolada raqamli transformatsiyaning bugungi kundagi dolzarbligi, iqtisodiy<br>sohalarning raqamlashtirilishi yoritilgan. Bundan tashqari Oʻzbekistonda raqamli transformatsiya jarayoni va<br>uning rivojlanishiga hissa qoʻshadigan axborot kommunikatsiya texnologiyalarini qoʻllash. Muallif tomonidan<br>xizmat koʻrsatish sohasida “Hududgaztaʼminot” aksiyadorlik jamiyatini virtual xizmatlarni joriy etish istiqbollari<br>hamda axborot texnologiyalarini joriy etilishi oʻrganilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1412AXLOQIY SINERGIYA: DAVLAT XIZMATIDA LOYIHA BOSHQARUVIGA SUN’IY INTELEKTNI INTEGRATSIYA QILISH2024-03-01T11:19:11+00:00Zebo Isakova[email protected]<p>Ushbu tadqiqotda davlat xizmatini rivojlantirish orqali davlat boshqaruvini strategik yuksaltirish, uni fuqarolarga xizmat qilishga yo‘naltirish tamoyiliga urg‘u berilgan “Inson-jamiyat-davlat” tamoyiliga e’tibor qaratilayotgan tadqiqotda insonlar insonlarga, davlat organlari esa o‘z navbatida xalqqa xizmat qilishi kerak, degan asosiy tushuncha o‘rganiladi. Ushbu tadqiqot texnologiya, etika va boshqaruv kesishuvida joylashgan bo'lib, davlat xizmatiga loyiha boshqaruvini joriy etishda AIning o'zgaruvchan potentsiali istiqbolini taklif qiladi va optimal boshqaruv uchun axloqiy imperativlarni ta'kidlaydi. U strategik rejalashtirish, innovatsiyalarni o‘zlashtirish va korruptsiyaga qarshilik ko‘rsatishga mo‘ljallangan kadrlar bilan davlat organlarini yetishtirishga urg‘u berib, “aqlli tartibga solish” modellarini amalga oshirishni o‘rganadi. Tahlil shuningdek, O’zbekistonda davlat xizmatini isloh qilishning jadal rivojlanishi, raqamli texnologiyalar integratsiyasi va loyihalarni boshqarish evolyutsiyasiga ham taalluqlidir.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1419НОМОДДИЙ АКТИВЛАР ҲИСОБИНИ ТАШКИЛ ЭТИШИДА ҲИСОБ СИЁСАТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ2024-03-02T12:53:25+00:00Фарход Абдувахидов[email protected]<p>Ушбу мақолада ҳисоб сиёсати тушунчаси, унга оид иқтисодчи олимлар ва соҳа<br>ходимлари томонидан билдирилган илмий-назарий ҳамда амалий қарашлар тадқиқ қилинган. Шунингдек,<br>муаллифнинг индивидуал ёндашувлари асосида таққослаш усулидан фойдаланган ҳолда миллий ва<br>халқаро стандартларга мувофиқ, ҳисоб сиёсатини тўғри шакллантириш орқали бюджет<br>ташкилотларида номоддий активлар ҳисобини такомиллаштиришнинг зарурияти асослаб берилган. Шу<br>билан бирга, назарий ва илмий асосларни таҳлил қилиш натижалари амалий (услубий) асослар билан<br>солиштирилиб, амалда бугунги кунда қўлланилаётган услубий асослардаги камчилликлар бўйича фикрлар<br>билдирилган. Муаллиф мазкур камчиликларни бартараф этиш мақсадида бюджет ташкилотларида<br>ҳисоб сиёсатининг номоддий активлар ҳисобини ташкил этишдаги ўрни, аҳамиятини, уни миллий ва<br>халқаро стандартлар асосида такомиллаштириш бўйича илмий-назарий ҳамда амалий асосланган<br>таклиф-тавсиялар ишлаб чиқилган.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1420БАНК ХИЗМАТЛАРИ ОММАБОПЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ2024-03-02T13:03:10+00:00Азиза Азларова[email protected]<p>Мақолада Ўзбекистонда рақамли трансформация шароитида банк хизматлари<br>оммабоплигини оширишнинг хусусиятлари, ўзига хос хуқуқий жихатлари, бу борада мавқжуд муаммолар<br>амалий маълумотлар асосида ўрганилган. Олиб борилган тадқиқот юзасидан амалий таклиф ва илмий<br>тавсиялар ишлаб чиқилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1421ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА РИВОЖЛАНТИРИШ СТРАТЕГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ2024-03-02T13:11:21+00:00Абдулазиз Темиров[email protected]<p>Мақолада муаллиф томонидан тижорат банклари фаолиятида стратегик<br>ривожланишнинг ўрни, стратегик режалаштириш, стратегик бошқарув стратегияни ишлаб чиқиш,<br>амалга ошириш ва тартиби масалаларига эътибор қаратилган. Шунингдек, стратегик режалаштириш<br>жараёнида қўлланиладиган методикалар ўрганилган, улар асосида мамлакатимизнинг айрим олинган<br>банклари мисолида таҳлиллар амалга оширилган, уларнинг ривожланиш стратегиялари таққосланган.<br>Ўрганишлар асосида тижорат банкларининг ривожланиш стратегиясини такомиллаштиришга<br>қаратилган таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқилган.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1422ISLOM BANKLARI TARKIBIDAGI TASHKILOTLAR MOHIYATI VA UNING FUNDAMENTAL ASOSLARI2024-03-02T13:16:34+00:00Alisher Eshimov[email protected]<p>Ushbu maqolada islom banklari tarkibidagi tashkilotlarni tashkil etish asoslari,<br>mamlakatimizda Islom Banklari tarkibidagi tashkilotlarning ahamiyati, bu borada xorijiy olimlarning qarashlari<br>va ilmiy izlanish natijalari, Islom banklarini tashkil etishdagi muammolar o‘rganilib, ularni hal qilish bo‘yicha<br>tegishli tartibda xulosa va takliflar ishlab chiqilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1423KREDITLASH SOHASINI RAQAMLASHTIRISH VA RAQAMLI TRANSFORMATSIYANI RIVOJLANTIRISHDA BLOKCHEYN TRANZAKSIYALARINI IMZOLASH USULLARINI TAKOMILLASHTIRISH2024-03-02T13:24:21+00:00Quvonchbek Raximberdiyev[email protected]<p>Ushbu maqolada, blokcheyn tranzaktsiyalarini shakllantirish jarayonlari tadqiq etilgan.<br>Shuningdek, kreditlash blokcheyni tranzaksiyalarini imzolash mexanizmlari va ularning nazariy asoslar ko‘rib<br>chiqilgan. Mazkur ilmiy tadqiqot davomida kreditlash blokcheyni tranzaksiyalarini imzolash imzolash va imzoni<br>tekshirish jarayonini o‘z ichiga oluvchi model taklif etilgan. Taklif etilgan modelda tranzaktsiyalarni imzolashda<br>ECDSA (Ellipti Curve Digital Signature Algortihm) elliptik egri chiziqlarga asoslangan elektron raqamli imzo<br>algoritmi tadbiq etilgan bo‘lib, elliptik egri chiziqlarning umumiy modeli, samarali elliptik egri chiziqlarni tanlash<br>hamda uni DSA elektron raqamli imzo algoritmiga tadbiqi keltirilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1424АҲОЛИ ДАРОМАДИГА КЎРА ДУНЁ МАМЛАКАТЛАРИДА ИННОВАЦИОН БАНК ХИЗМАТЛАРИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯСИ2024-03-02T13:50:35+00:00Мухлиса Махмудова[email protected]<p>Ушбу илмий мақола инновацион банк хизматларининг ривожланиш тенденциясига<br>бағишланган бўлиб, бунда давлатлар даромадига кўра рақамли банк хизматлари амалиётга жорий<br>этилиши таҳлил қилинган. Таҳлил натижаларига кўра, ривожланган давлатларда рақамли<br>иқтисодиётни қуриш анча илдамлаб кетган. Шунингдек, даромади ўртадан юқори бўлган давлатларда<br>ҳам охирги йилларда рақамли банк хизматларнинг такомиллашиб бораётганлиги аниқланди. Аммо<br>даромади ўртадан паст бўлган давлатларда рақамли банк хизматлари етарлича ривожлангани йўқ.<br>Бунга ушбу давлатларда яширин иқтисодиётнинг кучлилиги ва бунинг натижасида нақд пул<br>муомаласига эҳтиёжнинг юқорилиги, ушбу давлатларда илм-фаннинг етарлича кучли эмаслиги ва бу<br>рақамли технологияларни жорий этишда янги стартапларнинг пайдо бўлишига тўсқинлик<br>қилаётганлигини сабаб сифатида келтиришимиз мумкин</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1425ЎЗБЕКИСТОН ВАЛЮТА СИЁСАТИНИНГ АСОСИЙ ҲАМКОР ДАВЛАТЛАР БИЛАН ИҚТИСОДИЙ АЛОҚАЛАРИГА ТАЪСИРИ2024-03-02T13:58:26+00:00Мухлиса Норбаева[email protected]<p>Илмий мақолада Ўзбекистоннинг ташқи иқтисодий алоқаларига валюта сиёсатининг<br>таъсири баҳоланган. Бунда асосий эътибор Ўзбекистон билан кенг иқтисодий алоқада бўлган асосий<br>ҳамкор давлат таҳлил объекти сифатида олинган. Таҳлил натижаларига кўра, охирги йилларда<br>Ўзбекистон валюта сиёсатидаги эркинлаштириш халқаро савдо алоқаларига ижобий таъсири паст<br>бўлган. Яъни валюта курсининг сузиб юрувчи курс режимига ўтказилиши асосий ҳамкор давлатлар билан<br>савдо балансига таъсири сезилмаган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1429ҚИШЛОҚ ЖОЙЛАРИДА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ СОҲАСИНИНГ АҲОЛИ ФАРОВОНЛИГИ ВА БАНДЛИГИНИ ОШИРИШДАГИ ИМКОНИЯТЛАРИ2024-03-02T14:21:52+00:00Голиб Мустафоев[email protected]<p>Мақолада қишлоқ жойларида мавжуд имкониятларни янада ривожлантириш, қишлоқ<br>ҳудудлар инфратузилмасининг ҳолатини аниқлаш ва ислоҳотларни амалга ошириш учун қишлоқ<br>жойларининг иқтисодий самарадорлигини таҳлил қилиш, баҳолаш ва ривожланиш имкониятларини<br>аниқлаш, қишлоқ жойларидаги хизмат кўрсатиш соҳасининг молиявий холати, ишлаб чиқариш ва хизмат<br>кўрсатиш имкониятлари, тадбиркорлик субъектларини ривожлантириш таъсири, қишлоқ жойларида<br>хизмат кўрсатиш соҳаси ҳажми, қишлоқ аҳолиси жон бошига тўғри келадиган даромадлар ва<br>инвестициялар миқдори каби омиллар ва олимларнинг тавсиялари ўз аксини топган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1430BOZORNI TARTIBGA SOLISHNING YANGI PARADIGMASI VA RAQOBAT2024-03-02T14:29:02+00:00Dilafruz Fayziyeva[email protected]<p>Ushbu maqolada raqobatning koʻp qirrali iqtisodiy hodisaligi va u bozorning barcha<br>subyektlari oʻrtasidagi murakkab munosabatlarni ifodalashi ko‘rsatilgan hamda raqobat bozor subyektlari<br>iqtisodiy manfaatlarining toʻqnashuvidan iborat boʻlib, ular oʻrtasidagi yuqori foyda va koʻproq naflilikka ega<br>boʻlish uchun kurash anglatilgan. Raqobatning moslashtirish vazifasi tarmoqlarda korxona, firmalarning ichki va<br>tashqi muhit sharoitlariga ratsional tarzda moslashishiga yoʻnaltirilgan. Shuningdek, ishlab chiqaruvchilarning<br>faoliyat koʻrsatuvchi tadbirkor va mulk egasi sifatida erkin va mustaqil boʻlishi raqobatning iqtisodiy asosini tashkil<br>etishi keng yoritilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1431O‘ZBEKISTONDA TASHQI MEHNAT MIGRATSIYASINI TARTIBGA SOLISHDA ICHKI MIGRATSIYANI MAQSADLI TASHKIL ETISH2024-03-02T14:35:24+00:00Ug‘iloy Bolqiboyeva[email protected]<p>Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi hududida tashqi mehnat migratsiyasining yuzaga<br>kelishining asosiy sabablari va tashqi mehnat migratsiyasi bilan bog‘liq muammolar, shuningdek, ichki migratsiyani<br>tartibga solish maqsadida bir qator xulosa va takliflar berilgan. bu holat. Aholini ish bilan ta’minlash, turmush<br>tarzini yaxshilash, qulayliklar yaratishga qaratilgan umumiy jihatlar bo‘yicha boshqa mulohazalar ham keltirilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1432INSON KАPITАLINING INTELLEKTUАL SАLOHIYАTI VА TА’LIM TIZIMINI RIVOJLАNTIRISHNING ME’YORIY-HUQUQIY АSOSLАRI2024-03-02T14:41:36+00:00Gulira’no Ruzmetova[email protected]<p>O‘zbekistondа qonun ustuvorligi vа inson kаpitаlini rivojlаntirish, аdolаtli vа kuchli fuqаrolik<br>jаmiyаtini bаrpo etish, аholining yаshаsh shаroitlаrini yаnаdа yаxshilаsh yo‘nаlishlаridа islohotlаrni аmаlgа<br>oshirmoqdаlаr. Mazkur maqolada inson kapitali – intellektual qobiliyatini rivojlantirish bugungi kunning dolzarb<br>masalalridan ekanligi va uni me’yoriy-huquqiy asoslarini mustaxkamlash zarurligi bayon qilingan bo‘lib,<br>Respublikamizda inson intellektual salohiyatini oshirish borasida qilinayotgan samarali investitsiyalar bilan bir<br>qatorda ularni musatahmamlash uchun zaruriy me’yoriy hujjatlar tahlil qilingan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1433XALQARO MIGRATSIYA JARAYONLARI VA ULARNING DAVLATLAR IQTISODIYOTIDAGI AHAMIYATI2024-03-02T15:38:37+00:00Gulhayot Abdullayeva[email protected]<p>Ushbu maqolada xalqaro migratsiya jarayonlari va ularni davlatlar iqtisodiyotidagi ahamiyati<br>o‘rganildi. Dunyo bo‘yicha mehnat migrantlari tomonidan amalga oshirilgan pul o‘tkazmalarini “qabul qiluvchi” va<br>“ jo‘natuvchi” eng yetakchi o‘ntalik davlatlar statistikasi keltirilgan. Migratsiya jarayonlarining har ikkala tomon<br>davlatlarga iqtisodiy ta’siri tahlil qilindi.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1434ОLIY TА’LIMNI RIVОJLАNTIRISHDА RАQАMLI MАRKETING STRАTEGIYАLАRI2024-03-02T15:43:36+00:00Laylo Abduxalilova[email protected]<p>Ushbu maqolada mamlakatimiz rivojlanishida oliy ta’limning o‘rni, oliy ta’limga bo‘lgan<br>ehtiyoj, oliy ta’lim muassasalarida raqamli marketing strategiyalaridan foydalanish yo‘nalishlari va istiqbollari, oliy<br>ta’lim sohasidagi raqobat, malakali kadrlarga bo‘lgan talab va bu borada oliy ta’lim muassasalarining ahamiyati<br>haqida tahlillar amalga oshirildi. Oliy ta’lim bilan qamrovni raqamli marketing strategiyalaridan foydalangan<br>holda oshirish bo‘yicha tegishli tartibda ilmiy asoslangan xulosa va takliflar keltirib o‘tildi.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1435ИСТЕЪМОЛ БОЗОРИНИ ОЗИҚ-ОВҚАТ ТОВАРЛАРИ БИЛАН ТЎЛДИРИШДА МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ УСЛУБИЙ ЖИҲАТЛАРИ2024-03-02T15:49:04+00:00Мунира Азларова[email protected]<p>Ушбу илмий мақолада истеъмол бозорини озиқ-овқат товарлари билан тўлдиришда<br>корхоналарнинг маркетинг стратегиясини шакллантириш, рақобат устунлигини (харажатлар бўйича<br>устунлик, бозор имкониятлари бўйича устунлик ва шу кабиларни) танлаш, корхона танлаган рақобат<br>устунлиги ёрдамида ўз олдига қўйган стратегик мақсадларга эришиш, муайян устунлик асосида базавий<br>маркетинг стратегиясини танлаш, маркетинг стратегиялари орқали режалаштирилган ва амалдаги<br>жорий стратегияни қайта баҳолаш йўллари бўйича таклиф ва тавсиялар берилган.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1436КОРХОНАДА МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ҚИРРАЛАРИ2024-03-02T15:56:49+00:00Азизхон Тилляходжаев[email protected]<p>Самарали маркетинг бизнесига қатор устунликлар олиб келиши мумкин, шунинг учун<br>у чуқур ўйланган маркетинг стратегиясини шакллантиришдан бошланиши керак. Оқилона маркетинг<br>стратегияси корхонага олдиндан кўра олиш ва бизнес-мақсадларни аниқлаш ҳамда бу мақсадларга<br>эришиш учун зарур бўлган қадамларни изоҳлашга имкон беради. Мақолада корхонанинг маркетинг<br>стратегиясини такомиллаштириш бўйича асосий қонун-қоидалар ва фикр-мулоҳазалар кўриб чиқилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1437KORXONALARDA STRATEGIK BOSHQARUV SAMARADORLIGINI BAHOLASH USULLARI2024-03-02T16:04:35+00:00Jamoliddin Jalolov[email protected]<p>Maqolada zamonaviy iqtisodiyotda korxonalarning barqaror rivojlanishi uchun strategik<br>menejmentning dolzarbligi haqida so‘z boradi. Strategik menejment samaradorligini baholashning turli usullari,<br>jumladan balanslangan k o‘rsatkichlar tizimi va foyda-xarajat bahosi o‘rganiladi. Muallif o‘zgaruvchan tashqi<br>muhitga moslashish va korxonalarning kelajakdagi o‘sish va rivojlanish imkoniyatlarini aniqlash uchun ushbu<br>usullarni boshqaruv amaliyotiga integratsiya qilish muhimligini ta’kidlaydi</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1466АГРАР СОҲАДА ИЛМИЙ МУАССАСАНИ МОЛИЯЛАШТИРИШ МЕХАНИЗМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ВА УНИНГ ТИЗИМИ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ2024-03-03T06:53:37+00:00Абдирашид Бабаджанов[email protected]<p>Ушбу мақолада илмий-тадқиқот институтини молиялаштириш механизми ва унинг<br>тизими самарадорлигини ошириш, шунингдек, қишлоқ хўжалиги муаммолари қайд этилган.<br>Мамлакат илмий муассасаси илмий-тадқиқот ишларини молиялаштиришда ундан<br>фойдаланувчилар иштирокини кенгайтириш механизмини яратиш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг<br>сифати ва рақобатбардошлигини оширишга қаратилган махсус тадқиқотларни молиялаштириш<br>манбаларини топиш зарур. Қишлоқ хўжалиги илмий-тадқиқот институтларини молиялаштириш<br>тизими самарадорлигини ошириш, шунингдек, молиялаштириш манбаларини излашга алоҳида эътибор<br>қаратилмоқда. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришни уйғун ривожланиш йўлига ўтишни ва илмий<br>ишланмаларни кенг миқёсда жорий этишни талаб қилади. Инновацион илмий маҳсулотларни ишлаб<br>чиқиш ва сотиш, илмий тадқиқотларни чуқурлаштириш учун қўшимча маблағлар яратиш муҳимдир</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1471KORXONALARNING FOYDASINI MAKSIMALLASHTIRISHGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR2024-03-03T07:24:31+00:00Nodirjon Mamtaliyev[email protected]<p>Ushbu maqolada sanoat korxonalarining foydasini maksimallashtirishga ta’sir etuvchi omillar,<br>ularning korxonalarga ta’siri va ta’sirni boshqarish strategiyalari haqidagi fikrlar o‘rganilgan va tahlil qilingan.<br>Bundan tashqari foydani maksimallashtirishga ta’sir etuvchi omillarni o‘rganish va tushunish sanoat korxonalariga<br>raqobatdosh bozorda o‘ziga xos afzallik berishi tushuntirilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1444НАМАНГАН ВИЛОЯТИДА ТЎҚИМАЧИЛИК КОРХОНАЛАРИНИНГ ЭКСПОРТ САЛОҲИЯТИ ТАҲЛИЛИ2024-03-02T17:40:12+00:00Саидхўжа Мансуров[email protected]<p>Ушбу мақолада Наманган вилояти тўқимачилик корхоналари ва кластерлар<br>томонидан амалга оширилган иқтисодий ислохотларнинг бориши ҳамда уларнинг ишлаб чиқариш ва<br>экспорт салоҳиятидаги таҳлили ўрганилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1445RAQAMLI IQTISODIYOT SHAROITIDA YENGIL SANOAT KORXONALARI SIFAT MENEJMENTI TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA BAHOLASH USULLARINI TAKOMILLASHTIRISH MASALALARI2024-03-02T17:46:31+00:00Nafisa Safina[email protected]<p>Maqolada raqamli iqtisodiyot sharoitida yengil sanoat korxonalari sifat menejmenti tizimini<br>rivojlantirish muhimligi asoslab berilgan, baholash usullari takomillashtirilgan, tahlillar asosida rivojlantirish<br>strategiyasi ishlab chiqilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1446ТЎҚИМАЧИЛИК САНОАТИДА ИННОВАЦИЯ АСОСИДА ЭКСПОРТ САЛОҲИЯТИНИ ОШИРИШ СТРАТЕГИЯЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ2024-03-02T17:52:50+00:00Дилнавоз Абдиева[email protected]<p>Мақолада тўқимачилик саноати корхоналарида бозор ўзгаришларига<br>мосланувчанликни таъминлаш мақсадида унинг экспорт салоҳиятини ошириш имкониятларини излаб<br>топишда халқаро савдо ва савдо сиёсати назариялари моҳияти ўрганилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1447ОЗИҚ-ОВҚАТ МАҲСУЛОТЛАРИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИНГ САНОАТ ЎСИШИГА ТАЪСИРИНИ ИҚТИСОДИЙ БАҲОЛАШ2024-03-02T17:58:00+00:00Кобилова Насиба[email protected]<p>Ушбу мақолада озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқаришининг саноат ўсишига<br>таъсири иқтисодий баҳоланган. Жумладан, ишлаб чиқарадиган саноатда озиқ-овқат маҳсулотлари ва<br>ичимликлар ишлаб чиқариш саноатларининг улуши ҳамда озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш<br>саноати ўсиш суръати физик ҳажм индекси бўйича таҳлиллари келтирилган. Шунингдек, озиқ-овқат<br>маҳсулотлари ишлаб чиқариш саноатини янада ривожлантириш, маҳсулот ишлаб чиқаришни<br>диверсификациялаш ва экспорт ҳажмини ошириш бўйича илмий таклифлар ишлаб чиқилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1454ТЕМИР ЙЎЛ ТРАНСПОРТИ КОРХОНАЛАРИДА МЕҲНАТГА ҲАҚ ТЎЛАШ ҲИСОБИ2024-03-03T05:35:23+00:00Норбўта Бабахалов[email protected]<p>Ушбу мақолада меҳнат ҳақи шакли ва тизимлари, темир йўл транспорти<br>корхоналарида меҳнат ва унга ҳақ тўлаш билан боғлиқ жараёнлар, меҳнатга ҳақ тўлаш тизимидаги<br>камчиликлар, мазкур камчиликларни бартараф этиш бўйича аниқ таклифлар, шунингдек темир йўл<br>транспорти корхоналарида меҳнатга ҳақ тўлашнинг янги тизимини жорий этиш орқали эришилган<br>ижобий натижалар таҳлил қилинган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1427KORPORATIV MADANIYATNING SHAKLLANISH ASOSLARI2024-03-02T14:10:54+00:00Muslima Sadikova[email protected]<p>Har qanday kompaniya va tashkilot uchun korporativ madaniyat juda muhim fenomen<br>hisoblanadi. Uning mavjudligi, aniqrog'i, yaxshi rivojlangan korporativ madaniyat tashkilotning boshqaruv<br>samaradorligini oshiradi, o'z maqsadlarini amalga oshirish intensivligiga hissa qo'shadi va uning jamoatchilik<br>tomonidan idrok etilishini yaxshilaydi. Ushbu maqolada korporativ madaniyat etimologiyasi, mohiyati va<br>aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ madaniyatni rivojlantirish zarurati tahlil qilingan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1428ЎЗБЕКИСТОНДА КОРПОРАТИВ БОШҚАРУВ ТИЗИМИНИ ЗАМОНАВИЙ МОДЕЛЛАР АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ2024-03-02T14:16:12+00:00Умрия Кенжаева[email protected]<p>Ушбу мақолада замонавий корпоратив бошқарув тизими, унинг хориж тажрибаси,<br>корпоратив бошқарув амалиётининг ривожланиш тенденциялари ва моделлари ёритилган. Хусусан,<br>мақолада хорижий мамлакатларининг 21-асрда корпоратив бошқарувига оид янгича қарашлари ва<br>ислоҳотлари ўрганилиб, Ўзбекистонда корпоратив бошқарувни такомиллаштиришда бўйича тавсиялар<br>берилган.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1459KORXONALARDA RISKLARNI BAHOLASH VA TAHLIL QILISHNING XORIJ TAJRIBASI2024-03-03T06:01:47+00:00Dilorom Xudaynazarova[email protected]<p>Global iqtisodiy o‘zgarishlar sharoitida korxonalarning yanada tashkiliy-iqtisodiy, texniktexnologik, moliyaviy barqarorlik hamda mehnat ustuvorligi jihatdan rivojlantirishda risklarni inobatga olgan<br>holda ishlab chiqarish faoliyatini boshqarish o‘ziga xos strategiyalar ishlab chiqishni, ularning tadbiq etilishini<br>hamda samaradorlik ko‘rsatkichlari bilan iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash mexanizmini rivojlantirib borish<br>bo‘yicha xorij tajribalari o‘rganilib, mamlakatimizdagi korxonalar risklarini boshqarish va tartibga solish bo‘yicha<br>ilmiy-uslubiy va amaliy taklif va tavsiyalar keltirilgan.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1469O‘ZBEKISTONDA UY-JOYNI MOLIYALASHTIRISHDA MAVJUD TENDENSIYALAR TAHLILI2024-03-03T07:13:25+00:00Muhabbatxon Berdaliyeva[email protected]<p>Ushbu maqolada uy-joyni moliyalashtirishning nazariy asoslari, aholini uy-joy bilan ta’minlash<br>va uy-joy qurilishini qo‘llab-quvvatlashda mamlakatimizda olib borilayotgan islohotlar, O‘zbekistonda uy-joyni<br>moliyalashtirishda mavjud tendensiyalar tahlil qilinib, bunda ko‘chmas mulk bozoridagi talab omillari, narx<br>shakllanishining o‘ziga xos jihatlari, yuqori narxlar bilan bog‘liq muammolar va yuqori narxlarni pasaytirish choratadbirlari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, maqolada uy-joyni moliyalashtirishda ipoteka bozorining ahamiyati hamda<br>ipoteka amaliyotida resurslarni shakllantirish usullari va uy-joy qurilishini moliyalashtirish manbalari ham tahlil<br>qilinadi.</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1470URBANIZATSIYANING SHAHAR AHOLISI FAROVONLIGINI RIVOJLANTIRISHDAGI ROLI2024-03-03T07:19:14+00:00Madina Numanova[email protected]<p>Ushbu maqolada urbanizatsiyaning shahar aholisi farovonligi va barqaror rivojlanishiga olib<br>keluvchi omil sifatidagi o‘rni ko‘rib chiqilgan, O‘zbekistonda urbanizatsiya shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar<br>aniqlanib, tahlillar asosida hududlarda urbanizatsiya jarayonlarini rivojlantirish bo‘yicha ilmiy asoslangan<br>tavsiyalar shakllantirilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1414ИННОВАЦИОН ЖАРАЁНЛАР ВА УЛАРНИНГ ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ИҚТИСОДИЁТИ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ2024-03-01T17:30:35+00:00Гулнopa Шадиева[email protected]<p>Мaзкуp мaқoлaдa иннoвaциялap тўғpиcидa нaзapий қapaшлap тaҳлили, иннoвaциoн<br>иқтиcoдиёт тўғpиcидa aтpoфличa ёpитиб бepилгaн. Шунингдeк, мaмлaкaт мaкpoиқтиcoдий<br>кўpcaткичлapини иннoвaциoн pивoжлaнишгa тaъcиpи ўpгaнилгaн ҳaмдa хулoca вa тaклифлap ишлaб<br>чиқилгaн</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1416O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIGA INVESTITSIYALARNI JALB ETISHNING AMALIY JIHATLARI2024-03-01T18:38:49+00:00Nodirbek Xusanov[email protected]<p>Maqolada moliyaviy globallashuv, moliya bozori turlari, davlat investitsiyalarini boshqarish<br>tizimi yoritib berilgan. Shuningdek, xorijiy mamlakatlarda investitsiya kiritish borasida amalga oshirilayotgan keng<br>islohotlar va kutilayotgan natijalar tahlili berilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1417KAPITAL AKTIVLARNI BAHOLASH MODELI (CAPM) ASOSIDA INVESTITSIYA PORTFELINING DAROMADLILIGINI BAHOLASH2024-03-01T18:52:46+00:00Fazliddin Sindarov[email protected]<p>Ushbu maqola kapital aktivlarni baholash modeli (CAPM) asosida investitsiya portfelini<br>daromadliligini baholashni o‘rganilgan. Investitsiya portfeli shakllantirishning eng muhim jihati aktivning bozor<br>riski va undan kutilayotgan daromad hisoblanadi. Investorlar qimmatli qog’ozlardan iborat portfel<br>shakllantirayotganda riskni qanchalik qabul qilishiga qarab daromadli portfel shakllantirishi mumkin. Maqolada<br>investorlar va tadqiqotchilar uchun aktivlarni riskini hisoblash asosida qanday qilib qilib portfel shakllantirish<br>mumkinligi haqida amaliy ko‘nikmalar va tavsiyalar ishlab chiqilgan</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlimhttps://cedr.tsue.uz/index.php/journal/article/view/1418ХОРИЖИЙ ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИ ЖАЛБ ҚИЛИШ МАҚСАДИДА КОРХОНАДА ИНВЕСТИЦИОН МУҲИТ ЖОЗИБАДОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ2024-03-01T19:01:14+00:00Мафтуна Йўлдошева[email protected]<p>Мақолада Янги Ўзбекистонда иқтисодиётга хорижий инвестицияларни жалб қилиш<br>мақсадида корхонада инвестицион муҳит жозибадорлигини таъминлашнинг зарурлиги, моҳияти,<br>омиллари ва вазифалари ёритилган. Шу билан бирга корхона инвестицион фаолиятига хорижий<br>инвестицияларни жалб қилиш усуллари ва улардан фойдаланиш имкониятлари таҳлили, истиқболлари<br>тадқиқ этилган</p>2024-02-29T00:00:00+00:00Copyright (c) 2024 Iqtisodiyot va taʼlim